Dr n. med. Alicja Karney
Gluten jest białkiem roślinnym, zawartym w popularnych zbożach: pszenicy ( także jej odmianach-orkisz, durum, kamut), życie, owsie, jęczmieniu i prosie. Występuje w wielu produktach spożywczych takich , jak: kasze, pieczywo, makarony, ciasta, ale również jako dodatek do niektórych przetworów: parówek, wędlin, słodyczy, wyrobów mlecznych , a nawet leków. Nadwrażliwość na gluten przejawia się alergią lub w ostrzejszej formie celiakią.
Od lat 70-tych były zalecenia, że gluten do diety niemowlęcia należy wprowadzać w 10 miesiącu życia, w 2007r. opracowano nowe zalecenia dotyczące żywienia niemowląt, zaaprobowane przez Konsultanta Krajowego ds. Pediatrii. Według nich , należy wprowadzić glutenu do diety już od 5.-tego miesiąca (a nie-później niż w 6.-tym miesiącu) u niemowląt karmionych piersią i w 6.-tym miesiącu u niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym. Należy natomiast unikać wprowadzania glutenu przed 4 miesiącem życia. Zalecenia te poparte są dowodami naukowymi, mówiącymi o możliwości zmniejszenia ryzyka zachorowania na celiakię nawet o 50% przez wprowadzanie małych dawek glutenu , najlepiej jeszcze w okresie karmienia pokarmem kobiecym. Prawdopodobnie ma to związek ze zmniejszonym ryzykiem wystąpienia chorób infekcyjnych ( bardziej korzystny skład flory bakteryjnej u dzieci karmionych mlekiem matki), jak również z właściwościami pokarmu kobiecego, który poprzez zawarte w nim substancje, zwane cytokinami, hamuje powstawanie nadwrażliwości na gluten. Badania dowodzą, że małe dawki glutenu spożywane we wczesnym okresie niemowlęcym mogą wpływać na rozwój tolerancji pokarmowej ponieważ układ odpornościowy dziecka „uczy się” nie odpowiadać na tę substancję. Część wyników badań naukowych z ostatnich lat, dotyczących profilaktyki celiakii, sugeruje, że prawdopodobnie korzystniejsze jest wprowadzanie glutenu do diety pod koniec pierwszego półrocza życia niż od 10 miesiąca życia. Ryzyko uczulenia na gluten maleje, gdy pierwsze miesiące jego podawania przypadają jeszcze podczas karmienia piersią. Ważna jest również wprowadzana dawka glutenu . Kaszkę glutenową lub kleik zbożowy glutenowy w ilości łyżeczki (2-3g) raz dziennie możemy podać w 100 ml mleka kobiecego w przypadku dzieci karmionych naturalnie lub z przecierem jarzynowym w przypadku karmienia sztucznego . Należy podkreślić, że wyłączne karmienie piersią jest zalecane przez 6 miesięcy, wobec tego wprowadzanie glutenu nie powinno go zaburzyć. W związku z tym, zaleca się wprowadzać gluten z pokarmem matki podawany łyżeczką. Po wprowadzaniu glutenu zaleca się kontynuować karmienie piersią przez okres 2-3 miesięcy. Postępowanie takie zmniejsza nie tylko ryzyko wystąpienia celiakii, ale również cukrzycy typu 1 oraz alergii na gluten. Po 2 miesiącach podawania małej ilości glutenu można zwiększyć jego dawkę do ok. 2 łyżeczek( 6g) na 100 ml posiłku , a następnie można podać jeden posiłek z kaszki lub kleiku glutenowego.
Należy pamiętać, że wprowadzanie do jadłospisu malucha produktów glutenowych powinno się odbywać stopniowo, najlepiej w okresie karmienia piersią.
Piśmiennictwo:
1. Complementary Feeding: A Commentary by the ESPGHAN Committee on Nutrition. IPGN 2008,46: 99-110.
2.Gawęda A., Woś H.: Żywienie uzupełniające niemowląt i dzieci w wieku poniemowlęcym z terenu Górnego Śląska. Nowa Pediatria, 2008
3. Książyk J., Weker H.: Nowe zalecenia żywienia niemowląt w Polsce od roku 2007. Pediatria Współczesna, Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka. 2007, 9:4: 292-297
4.Szajewska H., Dziechciarz P., Chmielewska A.: Zapobieganie celiakii-czy to możliwe. Pediatria Współczesna, Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka 2009,11:3:103-106
5.Zalecenia dotyczące żywienia dzieci zdrowych w pierwszym roku życia, opracowane przez zespół ekspertów powołany przez konsultanta krajowego ds. pediatrii. Pediatria po Dyplomie 2007,11; 4: 93-96.
Dodano 25-09-2011 przez A.Karney
